Trakya Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından “Cumhuriyetin 100 Yılında Türk – Yunan Nüfus Mübadelesini Yeniden Düşünmek” adlı panel gerçekleştirildi.
Trakya Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Konferans Salonu’nda düzenlenen etkinliğe Rektör Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, Edirne Belediye Başkan Yardımcısı Dr. Ertuğrul Tanrıkulu, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nurten Çetin, Balkan Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İbrahim Kelağa Ahmet, il müdürleri, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasının ardından panel, açılış konuşmaları ile başladı.
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nurten Çetin, aradan 100 yıl geçmesine rağmen mübadelenin herkesin üzerinde derin izler bıraktığını vurgulayarak, Osmanlı Dönemi’nde gerçekleştirilen göçler ile ilgili bilgi verdi.
Çetin “Osmanlı topraklarına ilk Müslüman göçü 1783-1784 Kırım Savaşı ile başlamış olup, kesintisiz bir şekilde devam etmiş Cumhuriyet döneminde de devam eden göçlerin başlangıcını oluşturmuştur. 1783’ten 1913’e kadar yaklaşık 5 milyona yakın Müslüman Osmanlı topraklarına göç etmiştir. Özellikle 19. yüzyılda da uğranılan toprak kayıpları Osmanlı Devleti’ni bir göçmen sorunuyla karşı karşıya bırakmıştır. Edirne önde gelen göçmen yerleşim yerlerinden birisidir. Göçmenler için hem bir durak hem de yerleşim yeri olmuştur.” dedi.
MÜBADELE ANTLAŞMASI 30 OCAK 1923’TE İMZALANDI
Türkiye ve Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesine de değinen Çetin “1919’da Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlayan ve Türk İstiklal Harbi döneminde İtilaf Devletleri ve gelen Yunan askerleri ile işbirliği yapan yerli Rumlar 1922’de kazanılan 30 Ağustos Zaferi’nin ardından akın akın Yunanistan’a göç etmeye başlayınca ki ülke arasında göçmen sorununa en iyi çözüm olarak mübadele görülmüştür. Türk ulus inşa sürecinin önemli bir parçası olan Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Antlaşması 30 Ocak 1923’te imzalanmış ve 1 Mayıs 1923’ten itibaren mübadele işlemlerine başlanmıştır. En çok mübadil iskân edilen şehirlerden birisi olan Edirne’de bu etkileri görmek ve yaşamak mümkündür” diyerek katılımcılara teşekkür etti.
TÜRK VE MÜSLÜMAN NÜFUS BÜYÜK ACILAR YAŞADI
Rektör Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, böylesine önemli bir toplantıya ev sahipliği yapmaktan duyduğu memnuniyeti ifade ederek, şunları kaydetti:
“Osmanlı İmparatorluğu Roma imparatorluğunu yıkarak yerine geçmiş ve üç kıtada hüküm sürmüştür. Osmanlı Devleti, 500-600 yıl, Pax Ottoman olarak adlandırılan, milletlerin dinlerini yaşayabildikleri, kendi dillerini konuşabildikleri bir özgürlük ortamı oluşturmuş ve Ortadoğu, Kafkaslar, Balkanlar ve Anadolu gibi zorlu coğrafyalarda çok uzun süren bir barış durumu ortaya çıkarmıştır. Osmanlının bu barışçıl yaklaşımı küçük ve izole toplumlarında varlığını sürdürmesine katkı sağlamıştır. Ancak Osmanlı Devleti son 200 yılında büyük acılar yaşamıştır. Özellikle Balkanlarda belki de tarihin görüp görebileceği en büyük zulümler Türk ve Müslüman nüfusa yaşatılmıştır. Ölümler ve göçler son iki yüz yılın bu coğrafyadaki kaderiydi. Edirne de bir Balkan şehri olarak dört işgale uğramış ve bu acılara şahitlik etmiştir. Balkanlardan kovulmak istenen Türk varlığı aynı zamanda Anadolu’dan da kovulmak istendi. Ancak Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının büyük mücadelesiyle verilen Kurtuluş Savaşı neticesinde, Anadolu’ya çıkan Yunan orduları İzmir’de denize döküldüler. Bu sürecin ardında da bugün alanında uzman değerli hocalarımın ele alacağı Türk-Yunan nüfus mübadeleleri başlamıştır. Ben bu güzel panelin düzenlemesinde başta Prof. Dr. Nurten Çetin hocam olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederim.”
Açılış konuşmalarının ardından Prof. Dr. Nurten Çetin’in moderatörlüğünde düzenlenen panelde, Doç. Dr. Neval Konuk Hallaçoğlu “Mübadele Sonrasında Bıraktığımız Mimari Miras”, Prof. Dr. Rıdvan Akın “Mübadelenin Toplumsal ve Siyasal Sonuçları”, Doç. Dr. Nilüfer Erdem “Mübadelenin Batı Trakya’daki Etkileri”, Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül İnginar Kemaloğlu “Sosyal ve Ekonomik Açıdan Edirne’ye İskân Edilen Mübadiller”, Prof. Dr. Kemal Arı “Mübadelede Yolculuk ve Mübadele Gemileri”, Dr. Öğr. Üyesi Veysi Akın “Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Arşiv Kayıtlarına Göre Karaağaç’a İskân Edilen Mübadiller”, Öğr. Gör. Dr. Derya Genç Acar “Mübadele ve Sinema” ve Öğr. Gör. Burak İşçimen “Mübadelenin Yemek Kültürüne Etkileri” adlı konuşmalarını gerçekleştirdiler.
Panelin ardından fuaye alanında “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi” adlı serginin açılışı gerçekleştirildi.
