Tekirdağ Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Fatma Derya Alan, “Kayıt dışı istihdamla mücadele” konusunda açıklamalarda bulundu.
Refah toplumu olma yolunda, sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemi için kayıt dışı istihdamla mücadele etmeye kararlılıkla devam ettiklerini belirten Alan, “Vergi ve prim kaybına yol açan, sosyal güvenlik açığına neden olan, sistemin çalışan/emekli dengesinin bozulmasına neden olan, primsiz ödemelerin artmasına, gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına neden olan, ekonomide kurumsallaşma eğiliminin azalmasına zemin hazırlayan, ekonomik verilerin güvenilirliğine zarar veren ve ekonomik kararların öngörülen etkileri yaratmasına engel olan Kayıt Dışı İstihdamla mücadele konusunda
mücadelemiz etkin bir şekilde devam etmektedir” dedi.
Alan, “Bakış açımız sadece kayıt dışı çalışma tespiti yaparak işverenlerimize ceza uygulamak değil, öncelikle rehberlik ve bilgilendirmeyi ön planda tutarak her yıl olduğu gibi bu yıl da kamuoyuna yönelik çeşitli bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetlerimiz sürmektedir” ifadelerini kullandı.
SOSYAL GÜVENLİK BİR ZORUNLULUKTUR
Ülkenin en önemli sorunlarından biri olan kayıt dışı istihdamın, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesinin, sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesinin de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirildiğini aktaran Alan, şöyle devam etti:
“Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları Anayasal bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluktur. İşverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi çalışan kişilerin de sigortasız çalışmak veya sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları söz konusu değildir. Bu şekilde çalışmayı isteyen kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırmalar uygulanmakta, işverenler kendilerince kötü niyetli olmamalarına rağmen mağdur olabilmektedir. Özellikle emekli aylığı alan, dul veya yetim aylığı alan, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli oldukları bilinmektedir. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme bilinciyle ve tespiti halinde mağduriyet yaşamama amacıyla gereken dikkati göstermeleri gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Kayıt dışı istihdam hem çalışanlar ve işverenler hem de devlet açısından birçok olumsuz etkiye yol açmaktadır. Kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı yoktur. Çalışamaz yaşa geldiğinde başkalarının yardımına muhtaç olur. Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanılamaz. Hayatlarını kaybetmeleri durumunda geride kalan eş ve çocuklar ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamazlar. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Hastalık veya analık durumunda kendisi ve ailesi için istenmeyen durumlarla karşılaşma riski yüksektir. İş kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak zorunda kalırlar. İş kazası ve meslek hastalığı halinde ise sağlanan haklardan yararlanamama riskleri çok yüksektir. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda Kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar. Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar.”
AĞIR CEZALARI VAR
Kayıt dışı istihdamın işverenlere yönelik olumsuz etkilerinden bahseden SGK Tekirdağ İl Müdürü Fatma Derya Alan, şunları kaydetti:
“Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanmaktadır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de bulunmaktadır. Kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenlere uygulanacak idari para cezaları işverenden işverene ve belgeye göre çeşitlilik göstermektedir. Örneğin bir yıl bir işçiyi kayıt dışı çalıştırıldığının denetim sonucu anlaşılması halinde idari yaptırımı 14 asgari ücrete kadar para cezasıdır. Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilmektedir. Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur. Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar. Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar. Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz. Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı yoktur.
İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır. Ölçek ekonomilerden yararlanılamadığından büyüyemezler, marka oluşturma ve pazarda yer edinme şansları azalır.”
BİLGİ EDİNME, İHBAR VE ŞİKAYET
Çalışanların çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebileceği yollara
da değinen Alan, “Teknolojiyi en üst seviye kullanan kurumlardan biriyiz.
Sigortalılarımız PTT’den alacakları e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yapılabileceği gibi 7 gün 24 saat “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezinden de bilgi alma imkanları bulunmaktadır. Ayrıca Tekirdağ Merkez Süleymanpaşa ilçesinde ve diğer ilçelerimizde bulunan sosyal güvenlik merkezlerine başvurarak da, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiği kısa sürede öğrenebilirler. Çalışanlar, sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde, ihbar ve şikayetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” hattını 7 gün 24 saat arayarak veya en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetlerini iletebilirler. Her türlü istek, şikayet, ihbar, görüş ve öneriler CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de yapılabilir.”
İŞVERENLERİMİZİN TEŞVİKLERDEN YARALANMASINI İSTİYORUZ
İstihdamın ve üretimin arttırılması, kayıt dışı istihdamın engellenmesi, bölgesel gelişmişlik farklarının azalması, engelli istihdamının artırılması, genç ve kadınların işgücüne katılımının arttırılması gibi amaçlarla hali hazırda 16 farklı teşvik uygulaması olduğunun altını çizen İl Müdürü Alan, “İşverenlerimizin de yanındayız, şartlarına uygun teşviklerden mutlaka yararlanmalarını istiyoruz” dedi.
YABANCI UYRUKLU İŞÇİLERİ ÇALIŞTIRANLAR
Gündemi meşgul eden yabancı uyruklu işçi çalıştırma konusunda da işverenlere seslenen Alan, “Yabancı uyruklu işçiler için önceden çalışma izni alınmalıdır. Genel şart olarak çalışma izni talep eden işyerinde en az 5 Türk vatandaşının çalışması gerekmektedir, aynı işyerinde birden fazla yabancı çalıştırılmak isteniyor ise her yabancı için 5 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı istihdamı zorunludur. Yabancı işçilere ödenecek ücret asgari ücretin altında olmamak koşulu ile Bakanlığımızca meslek bazında belirlenen seviyenin altında olmamalıdır. Çalışma izni alınmadan yabancı uyruklu kişinin çalıştırılması halinde 2024 yılı için 56.752 TL İdari Para Cezası uygulanmaktadır. Bu kişiler için yapılacak konaklama, sağlık hizmetleri, ülkemizden gönderilme işlemlerinin maliyeti de işverenlere yansıtılmaktadır.”
ÜCRETLERİN BANKALAR ARACILIĞI İLE ÖDENMESİ
Son olarak ücretlerin ödenmesi konusuna değinen İl Müdürü Alan, “Bilindiği üzere 2009 yılında ücretlerin banka kanalıyla ödenmesine dair düzenleme yapılmış ve 10 ve üzeri işçi çalıştıran işverenlerin ücretleri banka aracılığıyla ödemesi zorunlu hale getirilmiştir. 2016 yılında yapılan değişiklik ile; işverenlerin Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 5 olması halinde çalıştırdıkları işçilere yapacakları ücret dahil her türlü ödemenin kanuni kesintileri düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemesi zorunlu hale getirilmiştir” ifadelerini kullandı.
